MANIFEST SZTUKA W INWESTYCJI:
Nowa Architektura Społeczna

I. Fundamenty Prawne i Finansowe

1. Postulujemy wprowadzenie ustawowego obowiązku przeznaczania minimum 1% budżetu każdej nowej inwestycji publicznej oraz projektów mieszkaniowych na realizację oryginalnych dzieł sztuki.

2. Podstawą kalkulacji 1% jest całkowity koszt budowy obiektu, z wyłączeniem kosztów gruntu i wyposażenia nietrwałego.

3. Obejmujemy wsparciem nie tylko rzeźbę i malarstwo, ale także instalacje cyfrowe, sztukę światła, Land Art oraz interwencje w krajobrazie (np. prace w parkach i na placach).

4. W ramach 1% należy obowiązkowo wydzielić 10% na Fundusz Konserwacyjny, gwarantujący trwałość i pielęgnację dzieła przez co najmniej 20 lat.

5. Proces wyboru artysty musi odbywać się poprzez otwarty konkurs lub kuratorskie zaproszenie, z udziałem niezależnych ekspertów, architektów i przedstawicieli lokalnej społeczności.

II. Sztuka jako Element Projektowania

6. Artysta musi być włączony do procesu projektowania na etapie koncepcji architektonicznej (analiza site-specific), nie jako dodatek na końcu budowy.

7. Każde dzieło ma być unikalne i dialogować z funkcją budynku, historią miejsca i jego kontekstem urbanistycznym.

8. Sztuka nie może być ograniczona do fasady ani holu. Musi aktywnie kształtować przestrzeń wspólną – dachy, klatki schodowe, dziedzińce i przejścia.

9. Odrzucamy repliki, generyczne formy i sztukę historyzującą, która nie wnosi współczesnej refleksji. Inwestujemy w dzieła teraźniejsze i przyszłościowe.

10. Wymagamy użycia materiałów i technik zapewniających trwałość i odporność na wandalizm oraz czynniki atmosferyczne, wspierając jednocześnie innowacyjne i eksperymentalne podejścia.

III. Funkcja Społeczna i Tożsamość

11. Sztuka ma aktywnie uczestniczyć w kształtowaniu tożsamości nowo powstałych dzielnic i osiedli, odróżniając je od anonimowej, masowej zabudowy.

12. Inwestycja musi zawierać elementy edukacyjne (tablice, kody QR) opisujące proces twórczy i historię dzieła, ułatwiające zrozumienie i dialog ze sztuką.

13. Umożliwiamy i chronimy sztukę, która prowokuje, zadaje pytania i krytykuje, unikając cenzury ideologicznej i politycznej.

14. Dzieła sztuki muszą być projektowane z myślą o uniwersalnej dostępności.

IV. Wsparcie dla Artystów i Rynku

15. Gwarantujemy prawa autorskie i moralne artysty, w tym prawo do decydowania o konserwacji lub deinstalacji dzieła, a także prawo do godziwego honorarium.

16. Zachęcamy do tworzenia zespołów złożonych z artystów, inżynierów, programistów i naukowców w celu realizacji projektów interdyscyplinarnych.

Sztuka w Inwestycji to zobowiązanie, że każdy nowy budynek w Polsce nie będzie jedynie kubaturą, ale miejscem dialogu, tożsamości i trwałej wartości kulturowej.